ด้วยกลไกปรับสมดุลชีวภาพ หรือ biomodulation ที่เป็นลักษณะเฉพาะเมื่อใช้เลเซอร์บำบัดรักษา สมบัติดังกล่าวจึงเป็นเช่นสะพานเชื่อมระหว่างเวชศาสตร์ช่องปาก หรือ oral medicine กับ ศัลยศาสตร์ช่องปาก หรือ oral surgery ช่วยบรรเทาหรือกำจัดรอยโรคในช่องปาก ร่วมกับการคงสภาพหรือส่งเสริมสุขภาพของเนื้อเยื่อช่องปาก การบรรยายนี้จะนำเสนอการใช้เลเซอร์บำบัดรักษารอยโรคช่องปากเรื้อรังและรอยโรคก่อนเป็นมะเร็งช่องปาก โดยเฉพาะอย่างในกลุ่มรอยโรคที่ไม่ตอบสนองต่อวิธีทั่วไปหรือผู้ป่วยมีข้อจำกัดในการรักษา เช่นผู้ป่วยสูงอายุหรือผู้ที่มีภาวะเปราะบาง

...

อาการเสียวฟัน เป็นอาการที่ความเจ็บปวดชนิดหนึ่ง ที่มักทำให้ผู้ป่วยมาพบทันตแพทย์เป็นลำดับต้นๆ อาการเสียวฟันจัดอยู่ในกลุ่มของ superficial pain ซึ่งบอกตำแหน่งไม่ได้ ทฤษฎีอุทกพลศาสตร์ถูกใช้อธิบายกลไกการการเกิดอาการเสียวเนื้อฟันได้ แต่อาการเสียวฟันที่ผู้ป่วยรู้สึกเกิดได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็น โรคของเนื้อเยื่อในฟัน โรคปริทันต์ ฟันที่ได้รับ trauma เป็นต้น การรักษาที่มีปริทธิภาพจึงต้องอาศัยการวินิจฉัยโรคที่แม่นยำ การจำลองสภานะการณ์ที่ทำ ให้เกิดอาการเสียวฟันในผู้ป่วยช่วยให้สามารถวินิจฉัยโรคได้อย่างถูกต้องยิ่งขึ้น เช่น การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ ร้อน หรือเย็น การเสียดสี หรือการรับแรง เป็นต้น การรักษามุ่งเน้นที่ให้การรักษาที่สาเหตุ และให้การรักษาตามโรคที่เป็นโดยเฉพาะอย่างยิ่งบริเวณที่ทำให้เกิดอาการเสียวฟัน เน้นลดการเกิดการอักเสบจากสาเหตุต่าง ๆ ที่เป็นสาเหตุให้เกิด hyperalgesia หรือ hypersensitive ของฟัน หรือของเนื้อฟันขึ้น

รอยโรคก่อนมะเร็งช่องปากหรือรอยโรคเสี่ยงมะเร็งช่องปากประกอบไปด้วยโรคหรือภาวะผิดปกติในช่องปากหลากหลายชนิด เช่นลิวโคเพลเกีย อีริโธรเพลเกีย ไลเคนพลานัส ดิสคอยด์ลูปัสอีริธีมาโตซัส แอคตินิคไคไลติส โรคกราฟเวอร์ซัสโฮสท์ เป็นต้น แต่ละโรคมีลักษณะทางคลินิก ลักษณะทางพยาธิวิทยา และลักษณะทางพันธุกรรมที่แตกต่างกันออกไป แต่สิ่งที่เหมือนกันคือโรคเหล่านี้มีโอกาสเปลี่ยนแปลงไปเป็นมะเร็งช่องปากได้เหมือนกัน แต่ถึงกระนั้นแต่ละโรคก็มีอัตราการเปลี่ยนแปลงไปเป็นมะเร็งที่แตกต่างกันออกไป เช่น อีริโธรเพลเกียและลิวโคเพลเกียชนิดนอนโฮโมจีเนียสจะมีอัตราการเปลี่ยนแปลงไปเป็นมะเร็งที่สูงกว่าไลเคนพลานัสอย่างชัดเจน ที่น่าสนใจคือหลายๆ รอยโรคเกิดจากปัจจัยเสี่ยงบางชนิด เช่นการสูบบุหรี่ ดื่มเหล้า เคี้ยวหมาก หรือการติดเชื้อไวรัสฮิวแมนแปปิโลมา เป็นต้น ดังนั้นการที่เราทราบถึงธรรมชาติของโรคเหล่านี้ ทำให้เราสามารถเข้าไปแทรกแซง (Intervention) เพื่อกำจัดสาเหตุและขจัดรอยโรคออกไปก่อนที่รอยโรคเหล่านี้จะเปลี่ยนแปลงไปเป็นมะเร็งได้ การเข้าไปแทรกแซงสามารถทำได้หลายวิธีทั้งทางด้านการใช้ยา สมุนไพร หรือเคมีบำบัด และทางด้านศัลยกรรมด้วยรูปแบบต่างๆ ถึงแม้ว่าการแทรกแซงอาจจะไม่ประสบความสำเร็จในทุกราย แต่ก็เป็นการลดโอกาสการเกิดมะเร็งให้กับผู้ป่วยได้อย่างมีนัยสำคัญ มะเร็งช่องปากประกอบไปด้วยมะเร็งหลากหลายชนิด แต่มากกว่าร้อยละ 90 ของมะเร็งช่องปากคือ สความัสเซลล์คาร์ซิโนมา มะเร็งช่องปากชนิดนี้มีอัตราการเพิ่มขึ้นในประเทศไทยอย่างชัดเจน มีปัจจัยเสี่ยงหลายชนิดที่เกี่ยวข้อง ปัจจัยเสี่ยงที่อุบัติใหม่คือ การติดเชื้อไวรัสฮิวแมนแปปิโลมา ซึ่งพบว่าในประชากรทั่วโลกมีความสัมพันธ์ระหว่างสความัสเซลล์คาร์ซิโนมาและไวรัสฮิวแมนแปปิโลมา โดยเฉพาะชนิดที่ 16 และ 18 ที่ประมาณร้อยละ 20-25 ทำให้การป้องกันการติดเชื้อไวรัสชนิดนี้ สามารถทำได้อย่างมีประสิทธิผลได้ด้วยการให้วัคซีนต้านเชื้อไวรัสฮิวแมนแปปิโลมาชนิดเดียวกับที่ให้ในเด็กผู้หญิงเพื่อป้องกันการเกิดมะเร็งปากมดลูก การักษามะเร็งช่องปากยังเป็นความท้าทาย เพราะถึงแม้ว่าในปัจจุบันนี้จะมีวิธีการรักษาที่ดีมากขึ้น รวมถึงการเข้าถึงการรักษาที่ดีขึ้น แต่อัตราการรอดชีวิตในห้าปีของผู้ป่วยก็ยังคงเหมือนเดิมหรือดีกว่าเดิมแค่เพียงเล็กน้อยเท่านั้น มีงานวิจัยมากมายที่พยายามศึกษาถึงพยาธิกำเนิดของมะเร็งช่องปาก ซึ่งผลของการศึกษาเหล่านั้นก็นำไปสู่การรักษาแบบวิธีใหม่ๆ โดยเฉพาะการรักษาแบบมุ่งเป้าและแบบภูมิคุ้มกันบำบัด การรักษาด้วยวิธีใหม่นี้จะเป็นความหวังที่จะช่วยให้ผู้ป่วยมะเร็งช่องปากมีโอกาสรอดชีวิตสูงขึ้น และมีคุณภาพชีวิตที่ดีมากขึ้นภายหลังจากการรักษา ทันตแพทย์เป็นบุคลากรทางการแพทย์ที่มีบทบาทสำคัญมาก ในการป้องกัน รักษา และเฝ้าติดตามผลการรักษาให้กับผู้ป่วยมะเร็งช่องปาก ซึ่งทันตแพทย์ทุกคนพึงระลึกอยู่เสมอว่าวิชาชีพทันตแพทย์สามารถช่วยชีวิตผู้ป่วยได้ไม่แตกต่างจากบุคลากรทางการแพทย์ในสาขาอื่นๆ

รองศาสตราจารย์ ดร.ทพ.สรสัณห์ รังสิยานนท์ จบการศึกษาทันตแพทยศาสตรบัณฑิต จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่, วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต (ชีววิทยาช่องปาก) จากจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ Ph.D. In Oral Implantology and Regenerative Dental Medicine จาก Tokyo Medical and Dental University ประเทศญี่ปุ่น และได้รับอนุมัติบัตรสาขาวิทยาการวินิจฉัยโรคช่องปาก (พยาธิวิทยาช่องปาก) จากราชวิทยาลัยทันตแพทย์แห่งประเทศไทย ปัจจุบัน ท่านดำรงตำแหน่งรักษาการแทนรองอธิการบดีฝ่ายพัฒนากายภาพ และรองศาสตราจารย์ประจำภาควิชาศัลยศาสตร์และเวชศาสตร์ช่องปาก คณะทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ท่านมีผลงานตีพิมพ์มากมายในสาขาวิทยาการวินิจฉัยโรคช่องปากทั้งในและต่างประเทศ และยังได้อนุสิทธิบัตร เรื่อง “ผลิตภัณฑ์และกรรมวิธีการผลิตน้ำยาล้างแผลในงานศัลยกรรมช่องปากด้วย โพรไบโอติกสายพันธุ์ไทยที่มีคุณสมบัติลดสารสื่ออักเสบ” และ “น้ำยาบ้วนปากโพรไบโอติกที่มีส่วนผสมของกัญชาเพื่อช่วยในการลดสารสื่อ อักเสบ ทูเมอร์เน็คโครติกแฟคเตอร์อัลฟ่า” รองศาสตราจารย์ ทันตแพทย์ ดร. ไกรสร ทรัพยะโตษก จบการศึกษาทันตแพทยศาสตรบัณฑิต และ Ph.D. In Tropical Medicine และได้รับอนุมัติบัตรสาขาวิทยาการวินิจฉัยโรคช่องปาก (พยาธิวิทยาช่องปาก) จากราชวิทยาลัยทันตแพทย์แห่งประเทศไทย ปัจจุบัน ท่านดำรงตำแหน่งรองศาสตราจารย์สาขาพยาธิวิทยาช่องปาก วิทยาลัยทันตแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต ท่านมีผลงานตีพิมพ์มากมายในสาขาวิทยาการวินิจฉัยโรคช่องปาก. และเป็นวิทยากรให้หลายหน่วยงานทั้งในและต่างประเทศ ทั้งสองท่านจะมานำเสนอ Talk show ที่มีสาระแค่นิดหน่อย เน้นบันเทิง คลายเครียด หรือทำให้เครียดกว่าเดิมก็มิอาจทราบได้ content มีความ 18+ บ้าง กรุณาล้างหูก่อนฟัง วิทยากรแก่แล้ว ถ้าเสียงหายเพราะภูมิแพ้ ก็จะบรรยายอย่างเดียวไม่มีเพลง เอาอะไรแน่นอนไม่ได้ครับ เพราะมันคือ Talk show ที่วิทยาการอยากทำอะไร ก็จะทำ (ได้รับอนุญาต จากชมรมทั้งสองแล้ว) ปล. ไม่อยากให้คาดหวัง เพราะวิทยากรจะเครียด และอาจกัดท่านได้ทุกเมื่อ

Synopsis ยาทางระบบกระทบช่องปากด้วยจริงหรือ
รศ.ดร.ทพญ.สิริบังอร พิบูลนิยม โขวิฑูรกิจ ปัจจุบันสังคมไทยกำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุ เนื่องจากพัฒนาการทางการแพทย์และการสาธารณสุขดีขึ้นทำให้ประชากรทั่วโลกรวมทั้งประชากรไทยมีอายุยืนยาวขึ้น ในกลุ่มประชากรสูงอายุ มักจะมีโรคประจำตัวทางระบบที่ต้องใช้ยา ซึ่งยาหลายชนิดมีผลต่อสภาวะในช่องปากหรือทำให้เกิดรอยโรคในช่องปากได้ คำจำกัดความของการมีภาวะไม่พึงประสงค์จากการใช้ยาตามคำจำกัดความขององค์การอนามัยโลก (WHO) หมายถึง การตอบสนองต่อยาที่เป็นอันตรายและไม่ได้จงใจให้เกิดขึ้น ซึ่งเกิดขึ้นในขนาดการใช้ยาตามปกติในมนุษย์ การวินิจฉัยว่าผู้ป่วยได้รับผลข้างเคียงหรืออาการไม่พึงประสงค์จากยา ทำได้โดยการหยุดยานั้น แล้วสังเกตว่าอาการที่เกิดขึ้นจากการใช้ยาหายไปหรือไม่ ซึ่งส่วนใหญ่จะต้องใช้เวลาในการสังเกตอาการดังกล่าว จากนั้นหากผู้ป่วยได้ยาที่ทำให้เกิดอาการไม่พึงประสงค์อีกครั้ง แล้วเกิดอาการเหล่านั้นขึ้นมาอีก จึงเป็นการวินิจฉัยการเกิดผลข้างเคียงของยาดังกล่าว ซึ่งหลายครั้งการหยุดยาทำได้ยาก เนื่องจากยาที่ใช้มีประสิทธิภาพในการควบคุมโรคทางระบบของผู้ป่วยได้แล้ว ดังนั้นจึงต้องให้ความรู้กับผู้ป่วยว่าหากยังมีการใช้ยาที่สงสัยว่าจะทำให้เกิดผลข้างเคียงในช่องปากอยู่แล้วนั้น ก็อาจทำให้การรักษาที่ให้ในช่องปากต้องคงอยู่ ตราบใดที่มีการใช้ยาที่ทำให้เกิดผลข้างเคียงนั้น การบรรยายในครั้งนี้จะกล่าวถึงภาวะไม่พึงประสงค์จากยาที่เกิดขึ้นในช่องปากได้แก่ ภาวะไม่พึงประสงค์ที่เกี่ยวข้องกับน้ำลายและต่อมน้ำลาย ภาวะไม่พึงประสงค์ที่เกิดกับเนื้อเยื่ออ่อนในช่องปาก ภาวะไม่พึงประสงค์ที่เกี่ยวกับเนื้อเยื่อแข็งในช่องปาก และภาวะไม่พึงประสงค์อื่น ๆ การใช้ยาทางการแพทย์เพื่อมุ่งประโยชน์ใด ๆ ก็ตามควรคำนึงถึงผลตามที่เกิดจากการใช้ยา เป็นการยากที่ทันตแพทย์จะหลีกเลี่ยงการให้การรักษาแก่ผู้ป่วยที่มีโรคทางระบบที่มีการใช้ยา การซักประวัติโรคประจำตัวของผู้ป่วยและประวัติการใช้ยาจึงเป็นสิ่งสำคัญและจำเป็นเพื่อลดภาวะแทรกซ้อนและเพื่อให้เกิดข้อพึงระวังที่อาจเกิดขึ้นในผู้ป่วยที่มีโรคทางระบบและรับประทานยาเพื่อการรักษาโรคนั้น ๆ รอยโรคในช่องปากหลายชนิดสามารถเกิดขึ้นได้จากการใช้ยา ทันตแพทย์จึงควรให้ความสำคัญกับประวัติการใช้ยาของผู้ป่วย เพราะยาทุกชนิดมีผลกับการให้การรักษาทางทันตกรรมทั้งสิ้น

ทพญ.ดร.เปี่ยมกมล วัชโรทยางกูร จบการศึกษาทันตแพทยศาสตรบัณฑิต จากมหาวิทยาลัยมหิดล สาขาทันตแพทย์ และปริญญาเอกจาก University of California, San Francisco สาขา Oral and Craniofacial Sciences นอกจากนี้ท่านยังได้รับประกาศนียบัตรบัณฑิตทางวิทยาศาสตร์การแพทย์คลินิกสาขาวิชาเวชศาสตร์ช่องปาก จาก คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และ ประกาศนียบัตรคลินิกวิชาเวชศาสตร์ช่องปาก จาก University of California, San Francisco รวมถึง American Board of Oral Medicine ปัจจุบัน ท่านดำรงตำแหน่ง อาจารย์ประจำที่ Harvard School of Dental Medicine และผู้อำนวยการหลักสูตรที่ Mass General Brigham Hospital ประเทศสหรัฐอเมริกา ท่านมีผลงานตีพิมพ์และประสบการณ์มากมายในการดูแลผู้ป่วยมะเร็ง และวันนี้ท่านจะมาแชร์ประสบต่างๆให้พวกเรารับฟัง โรคมะเร็งเป็นหนึ่งในสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของการเจ็บป่วยและการเสียชีวิตทั่วโลก ผู้ป่วยมะเร็งไม่เพียงแต่ต้องทนทุกข์ทรมานจากตัวโรค แต่ยังได้รับผลข้างเคียงจากการรักษามะเร็ง แม้ว่าจะมีการพัฒนาวิธีการรักษาอย่างต่อเนื่องก็ตาม คุณภาพชีวิตของผู้ป่วยเหล่านี้ลดลงอย่างมาก ส่งผลให้โอกาสรอดชีวิตลดลงเช่นกัน เนื่องจากความหลากหลายของผู้ป่วย การแพทย์เฉพาะบุคคลจึงได้รับความสนใจมากขึ้น โดยมุ่งเน้นที่จะให้การดูแลที่ดีที่สุดและเหมาะสมที่สุดสำหรับแต่ละบุคคล การบรรยายครั้งนี้จะเน้นถึงผลข้างเคียงในช่องปากที่เกิดจากการรักษามะเร็ง เช่น การผ่าตัด การฉายรังสี การทำเคมีบำบัด และการรักษาด้วยวิธีการใหม่ ๆ เช่น การบำบัดแบบมุ่งเป้าและภูมิคุ้มกันบำบัด นอกจากนี้ ยังจะกล่าวถึงบทบาทของทันตแพทย์และการจัดการด้านช่องปากและฟันทั้งก่อน ระหว่าง และหลังการรักษามะเร็ง รวมถึงการนำเสนอผลงานวิจัยล่าสุดเกี่ยวกับผู้ป่วยที่มีรอยโรคที่อาจกลายเป็นมะเร็งในช่องปากและมะเร็งในช่องปาก

AI กับศาสตร์วินิจฉัยและรังสีวิทยาช่องปาก
หัวข้อนี้จะเริ่มด้วยความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับ AI เพื่อปรับฐานทุกท่านที่ยังมีความสับสนในศัพท์ที่ได้ยินได้ฟังกันคร่าวๆ พร้อมกับนำเสนอตัวอย่างแอป AI ที่เกี่ยวข้องกับทางศาสตร์วินิจฉัยโรคในช่องปาก ข้อมูลเกี่ยวกับการพัฒนา AI model และข้อมูลในการเลือกใช้งานแอป AI จะถูกกล่าวถึงโดยรวมข้อควรระวังที่เกี่ยวข้อง เพื่อให้ผู้ฟังสามารถรู้เท่าทันและข้องเกี่ยวกับการพัฒนาอย่างก้าวกระโดดของ AI ในอนาคตได้อย่างมีสติต่อไป